به بهانه سالروز تولد علی حاتمی؛ مرور چند گفتار از آثار «سعدی سینما»

روزنه هنر- امید غیاثوند
۲۳ مرداد(۱۳۲۳) سالروز تولد علی حاتمی کارگردان صاحب سبک سینمایی ایران است. یکی از ویژگی های برجسته آثار علی حاتمی گفتارها اعم از تک گوی(مونولوگ) یا گفت وگو(دیالوگ) هستند. گفتارهای چنان شیوا که بر جان و ذهن مخاطب می نشست.
مرحوم جمشید مشایخی سالها پیش در تحسین حاتمی به او لقب «سعدی سینما» را داد و مرحوم عزت الله انتظامی نیز درباره حاتمی گفته بود: «هیچ هنرمندی در سال‌های بعد از حاتمی، نتوانست جانشین او شود. هیچ نویسنده و کارگردانی نتوانست نظم و نثری که او در فیلم‌هایش داشت را تکرار کند.»
و به بهانه سالروز تولد این فیلمساز – مولف جاودان سینما چند گفتار از فیلم های او را مرور می می کنیم.

– ضیافت مرگ، عطر و طعمش دعاست. روغن خوبم تو خونه داریم، زعفرونم هست، اما چربی و شیرینی ملاک نیست، این حرمتیه که زنده ها به مرده هاشون می ذارن. (مادر ۱۳۶۸)

– کاش این دنیا هم مثل یک جعبه موسیقی بود، همه صداها آهنگ بود، همه حرف ها ترانه. (دلشدگان ۱۳۷۰)

– ولایت زندان، ما را طلبید عاقبت این عشاق خانه. هنوز زنجیر در گوشت است، زنجیرک! موریانه گوشت! کی به استخوان می رسی آخر. زنجیرک! تسبیح عارفان، صدای پای من حالا شنیدنی است، از این دست ساز، کوه کوچک! (سریال هزاردستان)

– آهو نمی ‌شوی به این جست و خیز گوسفند. آیین چراغ خاموشی نیست. قربانی خوف مرگ ندارد، مقدر است. بیهوده پروار شدی، کمتر چریده بودی بیشتر می ‌ماندی. چه پاکیزه است کفنت، این پوستین سفید حنابسته، قربانی! عید قربان مبارک. (حاجی واشنگتن ۱۳۶۱)

– مدرسه‌ هنر مزرعه‌ بلال نیست آقا، که هر سال محصول بهتری داشته باشد. در کواکب آسمان هم یکی می ‌شود ستاره‌ رخشان، الباقی همه سوسو می‌ زنند. (کمال الملک ۱۳۶۲)

– چشم شیطون کر توپ توپم، این مال و منال مفتی همچین هلو برو تو گلو گیر نیومد، حاصل یه عمر جوب گردیه، آقامون ظروف چی بود خودمون شدیم جوب چی، آقا مجید ظروف چی، جوب چی، میخه زنگ زده، زنجیر زنگ زده، تارزانه زنگ زده، ساعته زنگ زده، حواستو جمع کن ساعت زنگ زده دیگه زنگ نمی زنه چون زنگاشو زده!!! (سوته دلان ۱۳۵۶)

– شاعر و تاجر که با هم فرق ندارن، تاجر ورشکسته شاعر میشه، شاعر پولدار می ره تاجر می شه. (حسن کچل ۱۳۴۸)