معطوف کردن روش تربیتی کودک به نتیجه در دوره بزرگسالی فاجعه علی است

دومین نشست تخصصی نمایشگاه «پلکان» با موضوع «هنر پدرانگی» برگزار شد.

به گزارش روزنه هنر، نشست تخصصی «هنر پدرانگی» از سلسله برنامه‌های نمایشگاه «پلکان» با حضور حسن احمدی (موسس خانه رها)، حسام ایپکچی و سمیه دادرس (پژوهشگر نمایشگاه «پلکان») بعد از ظهر پنجشنبه ۲۵ خردادماه، در سالن شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

حسام ایپکچی در این مراسم گفت: قرار است در این جلسه درباره سه کلمه کودک، هنر و پدرانگی مباحثی را عرضه کنم. تعریفی که در لغتنامه‌ها از کودک وجود دارد، از جنس نارسیدگی است؛ در واقع چیزی شبیه نهال که باید مسیری را طی کند تا به درخت شدن برسد. به همین دلیل این تعریف به من مفهوم نارسی می‌دهد. در این جلسه می‌خواهیم از سه جهت قابل، مقابل و مقبول به کودکی نگاه کنم.

او در ادامه با طرح این پرسش که آیا کودکی در بزرگسالی، زوال پیدا می‌کند یا پنهان و کتمان می‌شود، در این باره توضیح داد: اساسا چه کسی از کودکی می‌پرسد؟ آیا تا به حال خود کودک در این باره سوال پرسیده است؟! خیر؛ سوال در این باره، پرسش ناکودک‌هاست. ما نیز به مرور یاد می‌گیریم که کودکی خود را پنهان کنیم. در مورد قابل و مقابل نیز باید بگویم قابل به معنای پذیرش و قابلیت داشتن است. دلیل عنوان پدرانگی برای این جلسه نیز همین است وگرنه قصد انکار نقش مادر را ندارم. در واقع من در منزل قابل آن چیزی که خودم هستم را تجربه می‌کنم. تعریف دهخدا از پدر این است: مردی که از او دیگری به وجود آمده است. اما تعریف ما از پدرانگی بحث جنسیتی آن نیست؛ زیرا این اتفاق می‌تواند توسط زن نیز صورت گیرد.

ایپکچی با تاکید بر اینکه برای توضیح درباره موضوعاتی که مطرح می‌کند، به کتاب‌های اندیشمندانی چون شوپنهاور استناد می‌کند، از اهمیت هنر در کودکی گفت و ادامه داد: صراحت کلام در صحبت‌های شوپنهاور مشهود است؛ او در جایی می‌گوید ما با نکبت هستی مواجهیم که البته این موضوع معطوف به جهان تصور است؛ در واقع شوپنهاور هنر را راهی برای رهایی از این نکبت معرفی می‌کند.

او با اشاره به سخنان اندیشمندان دیگر و طرح این پرسش که آیا من در مقام پدرانگی می‌توانم روان‌نژند پسندیده‌ای باشم؟! گفت: وقتی ما روش تربیتی کودک را معطوف به دوره بزرگسالی او می‌دانیم؛ فاجعه علی است. زیرا از نظر برخی از اندیشمندان روش تربیتی کودک باید معطوف به لذت بردن کودک از دوران کودکی خود باشد.

ایپکچی همچنین درباره مواجهه با دیگری توضیح داد: اولین مواجهه پدرانگی در مواجهه با دیگری که می‌تواند همسر باشد اتفاق می‌افتد. زیرا همسر او در روند زندگی یاد می‌گیرد کودکی‌اش را مخفی کند و به نوعی بزرگ شود اما همین اتفاق منتج به تغییر او می‌شود. در نتیجه مواجهه با دیگری اتفاق می‌افتد.

این کارشناس با اشاره به مباحث خودمحوری و شوربختی گفت: وقتی ما به دنبال این هستیم تا اراده خود را به جهان تحمیل کنیم؛ این، از این سوال که من چه کسی هستم می‌آید. این همان خود محوری است که وقتی به نتیجه نمی‌رسد، تبدیل به دلیلی برای غر زدن‌های ما شده که همان شوربختی است. اگر ما موفق شویم برای تربیت کودک، راهی را پیدا کنیم که فرزند خود را وسیله منفعت و رفع تهدیدها ندانیم، پدرانگی رخ داده است. به شخصه کسی را نه به فرزندآوری توصیه کرده و نه آن را نفی می‌کنم اما اکثرا افرادی که تشویق به این موضوع می‌کنند، سرباز یا کارگر می‌خواهند؛ یعنی «فرزند برای نفع شخصی یا دفع ضرر» که با مبحث پدرانگی ما منافات دارد.

حسن احمدی در ادامه این نشست گفت: وقتی موضوع پدرانگی را انتخاب کردیم؛ باتوجه به صحبت‌هایی که در گذشته درباره این موضوع از حسام ایپکچی شنیده بودم، واقعا فکر می‌کردم از چه زاویه‌ای به موضوع بپردازم. به این نتیجه رسیدم تا از زاویه ارتباط بزرگسال به کودک یا خردسال بدون نسبت خانوادگی به این موضوع نگاه کنم و آن را با شما در میان بگذارم.

او با طرح این پرسش که ما به جز اینکه پدر هستیم؛ به عنوان بزرگسال چگونه می‌‌توانیم با خردسالان ارتباط داشته باشیم، بیان کرد: وقتی از پداگوژی صحبت می‌کنیم؛ به معنای تعلیم و تربیت سختگیرانه در لغتنامه‌ها می‌رسیم ولی وقتی به ریشه کلمه نگاه می‌کنیم، به دو واژه کودک و همراه می‌رسیم. این دو کلمه از کجا می‌آید؟ همراه در یونان باستان به معنی برده‌ای است که مراقب کودکان بوده است.

احمدی ادامه داد: فکر می‌کنید، در رفت و آمد این بچه‌ها چه انتظاری از این برده‌ها وجود داشته است؟ نه انتظار این بوده که چیزی به بچه یاد دهد نه کار ویژه دیگر؛ تنها وظیفه او مراقبت از بچه بوده است. در واقع آینده آن کودک و بحث آموزشی کودک به هیچ وجه در ذهن برده نبوده است؛ چون آن بچه برای او یک ارباب بوده است و این برده هیچ کار جز توصیه نداشته است. این برده‌ها در ادامه به معلم‌برده ارتقا پیدا می‌کنند و از همین رو واژه پداگوژی به معنی مربی و معلم است.

موسس خانه رها در پایان بیان‌ کرد: ما در خانه یادگیری رها وقتی از مربی‌گری صحبت می‌کنیم؛ بخش‌های مختلفی را برای مواجهه معرفی می‌کنیم که همین پداگوژی یا همراه بودن در آن است. البته قطعا بین معلم مهربانی که با اراده خود در جایی سکوت می‌کند تا کودک خودش به درک درست از اتفاقی برسد، متفاوت از برده‌ای است که باور به سکوت دارد. در نهایت باید بگویم اگر هسته همراهی در این ارتباط بین بزرگسال و خردسال به وجود نیاید، اتفاق درستی شکل نمی‌گیرد.

در ادامه این برنامه، جلسه به پرسش و پاسخ بین حاضران گذشت.

علاقمندان به تماشای آثار و برنامه‌های مختلف حاضر در نمایشگاه «پلکان»، می‌توانند در طول برگزاری این رویداد، از یکشنبه تا جمعه از ساعت ۱۵ تا ۲۱ به خانه هنرمندان ایران مراجعه کنند.