«شب یلدا» و «چهارشبه سوری» در قاب سینما
طی روزهای اخیر و در حاشیه بالا گرفتن جنجال بر سر تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه سوری، فراموش نکنیم دو کارگردان برجسته با همین عنوان دو فیلم تحسین برانگیز و ماندگار ساخته اند.
روزنه هنر، امید غیاثوند نوشت: روز یکشنبه ۲۱ آبان ماه برخی منابع از تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی برای ثبت «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» به جای شب یلدا و «روز تکریم همسایگان» به جای شب یلدا خبر دادند.
خبری که بازتاب و نیز انتقادهای فراوانی در پی داشت اما دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی عصر همان روز با تکذیب حذف دو مناسبت ملی از تقویم رسمی کشور اعلام کرد نه تنها هیچ مناسبتی حذف نشده، بلکه در کنار عنوان شب یلدا یک مضمون فرهنگی ترویجی یعنی فرهنگ مهمانی و پیوند با خویشان که از ارکان زیست خانواده ایرانی می‌باشد به تقویم ملی اضافه شده است.
اما خبر تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی برای ثبت «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» به جای شب یلدا و «روز تکریم همسایگان» به جای شب یلدا دستمایه طنز برخی سینماگران نیز قرار گرفت و محسن تنابنده با انتشار پستی و انتشار تصویر فیلم سینمایی «شب یلدا» به کارگردانی مرحوم کیومرث پوراحمد نوشت: «کیومرث پوراحمد یه فیلم داره به اسم (روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان) کیا دیدن این فیلمو؟ اصغر فرهادی عزی هم یه فیلم داره به اسم (روز تکریم همسایگان) چهارشنبه سوری سابق».
«شب یلدا» محصول سال ۱۳۸۰ نوزدهمین فیلم مرحوم کیومرث پوراحمد طی دوران فعالیت حرفه ای است. این فیلم اثری ملودارم و داستان مردی به نام حامد است که مهناز همسر وی همراه با تنها دخترشان پس از ۱۰ سال زندگی مشترک، به قصد مهاجرت او را ترک می کند و حامد دچار فروپاشی می شود.
محمدرضا فروتن، الهام چرخنده، هیلدا هاشم‌پور، پروین‌دخت یزدانیان و مریم پوراحمد در «شب یلدا» ایفای نقش می کنند.
«شب یلدا» حدیث نفس و روایتی از زندگی شخصی کیومرث پوراحمد است.
وی پیشتر در مصاحبه ای گفته بود: دو سه سال بعد از مهاجرت همسر اول و فرزندم، فیلمنامه ای در اندازه فیلم کوتاه نوشتم که سال ۱۳۷۲ در یکی از مجلات منتشر شد.
پوراحمد افزود: ۱۰ سال بعد وقتی عصبانیت من از این بابت فروکش کرد، تصمیم به ساخت فیلم «شب یلدا» گرفتم.
وی از خسرو شکیبایی و رضا کیانیان به عنوان گزینه های ایفای نقش حامد یاد کرد و گفت: شکیبایی و کیانیان در همان زمان سفری به خارج داشتند و امکان همکاری میسر نشد اما در نهایت قرعه فال به نام محمدرضا فروتن زده شد.
فروتن برای این نقش کمی جوان بود اما با معجره گریم به حامدی که می خواستم درآمد.
«شب یلدا» در سینماهای تهران ۱۰۰ میلیون تومان فروش کرد و مجله فیلم و سینما این فیلم را به عنوان یکی از صد فیلم برتر تاریخ سینمای ایران معرفی کرد.
این فیلم موفق به کسب جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد از پنجمین جشن خانه سینما، جایزه حافظ بهترین بازیگر نقش اول مرد از پنجمین جشن دنیای تصویر و بهترین بازیگر نقش اول مرد سال برای محمدرضا فروتن شد.
«چهارشنبه‌سوری» محصول ۱۳۸۴ نیز یکی از بهترین فیلم های اصغر فرهادی قبل از کسب جایزه اسکار برای «جدایی نادر از سیمین» و «فروشنده» بود.
فرهادی نگارش فیلمنامه «چهارشنبه سوری» را به همراه مانی حقیقی نوشت و فیلم خود را در نقد معضلات طبقه متوسط جامعه و با کنش های پنهان کاری، بی‌اعتمادی و دروغگویی پیش می برد.
فیلم درباره دختر جوانی به نام روح‌انگیز است که در یک شرکت خدمات نظافتی کار می‌کند و روز چهارشنبه‌سوری از شرکت نظافت با او تماس می‌گیرند و او برای نظافت به خانه خانواده‌ای متوسط وارد می‌شود. فضای پرتنش و غم‌انگیز خانه، به همراه غوغای انفجار ترقه‌های چهارشنبه‌سوری فضایی بی‌ثبات و ناآرام به وجود آورده است.
«چهارشنبه سوری»با بازی هدیه تهرانی، ترانه علیدوستی، حمید فرخ‌نژاد، پانته‌آ بهرام، هومن سیدی و سحر دولتشاهی، فروش موفقی در گیشه داشت و ۴۱۶ میلیون تومان کسب کرد.
اصغر فرهادی با «چهارشنبه سوری» فوجی از نامزدی و جوایز از جشنواره های داخلی و معتبر خارجی را بدست آورد.
«چهارشنبه سوری» موفق به کسب سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران از بیست و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر، تندیس بهترین بازیگر نقش اول زن از دهمین دوره جشن خانه سینما برای هدیه تهرانی، تندیس بهترین بازیگر نقش دوم زن از دهمین دوره جشن خانه سینما به پانته آ بهرام، سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی بیست و چهارمین جشنواره فیلم فجر برای اصغر فرهادی، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن بیست و چهارمین جشنواره فیلم فجر برای هدیه تهرانی، سیمرغ بلورین بهترین تدوین بیست و چهارمین جشنواره فیلم فجر برای هایده صفی‌یاری، برنده تندیس بهترین فیلم از اولین دوره جشن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران را کسب کند.
برنده بانوی طلایی جشنواره فیلم لاس پالماس ۲۰۰۷، برنده جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره سه قاره نانت ۲۰۰۶، برنده هوگو طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو ۲۰۰۶ از جمله موفقیت های «چهارشنبه سوری» در ابعاد جهانی بود.
