در ویژه برنامه «یلدای خُرَمروز» مطرح شد: یلدا می‌گوید امید در پس ناامیدی متولد می‌شود
ویژه برنامه «یلدای خُرَمروز» به مناسبت شب یلدا و آغاز فصل زمستان جمعه اول دی ۱۴۰۲ در خانه هنرمندان ایران برگزار شد. در این برنامه خانه هنرمندان ایران، میزبان جمع زیادی از چهره‌های فرهنگ و هنر، مردم، اعضای خانه‌ها و انجمن‌های مرتبط با خود بود.
به گزارش روزنه هنر، اجرای این برنامه که با همکاری خانه هنرمندان ایران و ایکوم و با حمایت و مشارکت خانه سینما، خانه تئاتر، خانه موسیقی، انجمن هنرمندان نقاش ایران، انجمن هنرمندان مجسمه‌ساز ایران، انجمن طراحان گرافیک ایران، انجمن خوشنویسان ایران، انجمن تصویرگران ایران، انجمن عکاسان ایران، انجمن هنرمندان سفال و سرامیک، جامعه مهندسان معمار ایران، انجمن شاعران ایران، جامعه پیش‌آهنگان استان تهران، کتابکده قصه و افسانه، کانون توسعه فرهنگی کودکان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می‌شد، برعهده احمد محیط طباطبایی بود.
محیط طباطبایی(رییس ایکوم) در بخش ابتدایی این برنامه که در فضای باز خانه هنرمندان ایران برگزار می‌شد، سخنان خود را این‌طور آغاز کرد: ابتدا از طرف آقای عسگرپور به همگی خیر مقدم گفته و از همه عزیزان در خانه هنرمندان و دیگر مجموعه‌هایی که حامی این برنامه بودند، تشکر می‌کنم. عنوان این برنامه «یلدای خُرَمروز» است. در واقع ما اکنون در روز خُرَمروز پس از یلدا هستیم. یلدا مطابق همه آن چیزی بوده که در فرهنگ ایران بوده است و آن اینکه تاریکی به روشنی رسیده؛ شب به روز ختم شده و امید در پس ناامیدی متولد می‌شود. به همین دلیل خُرَمروز برای ما مهم است، زیرا تولد نور و روشنایی پس از شب طولانی اول زمستان بوده که با عنوان یلدا شناخته می‌شود.
او افزود: باتوجه به اینکه ما مبتنی بر شبانه‌روز هستیم، امروز هم به همین شکل خواهد بود. بنابراین مهمترین چیزی که از یلدا نصیبمان می‌شود؛ علاوه بر گرد هم آمدن، شادی و مواردی از این دست؛ این موضوع اهمیت دارد که ما می‌دانیم در پس تاریکی و ناامیدی، همیشه امید و روشنی متولد می‌شود. این برنامه نیز به همین شکل و به همین خاطر انجام می‌شود.
در بخش بعدی این برنامه فیلم مستند «یلدا، ثبت جهانی» که توسط کمیسیون ملی یونسکو ایران تهیه شده، از نمایشگر محوطه بیرونی خانه هنرمندان ایران برای حاضران پخش شد.
در بخش دیگری از این برنامه، فرزانه گشتاسب به بیان نکاتی درباره ارتباط یلدا و ایران باستان اشاره کرد. او با اشاره به قدمت آیین یلدا به بررسی متون فارسی و عربی بعد از اسلام پرداخت و در صحبت‌هایی گفت: همیشه از قدمت آیین‌هایی چون یلدا می‌پرسند. وقتی آیینی تا این اندازه در باورها و اعتقادات ایران باستان ریشه دارد نمی‌توانیم آن را به ۱۰۰، ۲۰۰ سال محدود کنیم. زیرا قدمت آن بسیار بیشتر از این‌ها به نظر می‌آید. با این همه برای اینکه با سند جلو برویم، تمرکز خود را روی متون مکتوب گذاشته و به بررسی نشانه‌های موجود در متون فارسی و عربی بعد از اسلام می‌پردازیم.
او در ادامه با ایراد مثال‌هایی به کتب ابوریحان بیرونی، ناصر خسرو و همچنین اشعار فارسی دیگری که در آنها به آیین یلدا اشاره شده است، پرداخت.
در بخش بعدی این مراسم فیلم مستند «روایت یلدا» که توسط پژوهشگران دفتر مطالعات آسیایی تهیه شده است، از نمایشگر محوطه بیرونی خانه هنرمندان ایران برای حاضران پخش شد.
عبدالمهدی مستکین سخنران بعدی این مراسم بود که با ایراد شعرهای متنوعی درباره ارتباط ادبیات و آیین یلدا سخن گفت.
شعبان میرشکرایی نیز در ادامه این برنامه، درباره آیین یلدا و ابعاد جهانی آن گفت: جشن خُرَمروز، جشنی است که در گذشته‌های بسیار دور، پادشاه در آن لباس سفید می‌پوشید و از تخت خود پایین می‌آمد و ملازمانش را دور می‌کرد و با مردم می‌نشست. مهمترین بخش جشن خُرَمروز در گذشته همین اتفاق بوده است. جشن یلدا نیز جشنی است که به هزاره‌های خیلی دور بر می‌گردد. در پرونده‌ای که (درباره ثبت جهانی یلدا) تهیه و به سازمان یونسکو تحویل داده شد و بنده افتخار تهیه آن را داشتم، دو نکته بسیار مهم درباره آن ذکر شد. اول توجه انسانی است که در یک حوزه فرهنگی، درک کرده که حتی در طبیعت، وقتی تاریکی، سیاهی و پلشتی به حداکثر خود رسید، آن زمان، روز طلوع نور است.
او افزود: دومین نکته‌ای که در پرونده مورد بحث در مورد یلدا به آن اشاره شده است، موضوع آغاز رسیدن به نوروز است. جشن یلدا فارغ از شب یلدا، مانند همه جشن‌های ما یک بازه زمانی است، در واقع به نام نَوَدُم نیز شناخته می‌شود. یعنی نود روز تا نوروز فاصله دارد. این پیوستگی جشن‌های ما (که به معنای همان شکرگزاری است) نشان می‌دهد که ما دائما با طبیعت محیط زندگی خود در تعامل بودیم و سعی کردیم بابت آنچه که از طبیعت به ما رسیده است، شکرگزاری کنیم. به همین دلیل در تمام آیین‌های خود سفره داریم. در واقع نکته شکرگزاری نسبت به طبیعت، یکی از مهمترین نکاتی بود که در آن پرونده به آن اشاره شد و مورد توجه قرار گرفت.
در بخش بعدی این مراسم نیز فیلم مستند «یلدا به روایت اسماعیل یغمایی» از نمایشگر محوطه بیرونی خانه هنرمندان ایران برای حاضران پخش شد.
پس از پایان این فیلم، بخش ابتدایی این مراسم پایان یافت و ادامه این برنامه در لابی طبقه اول خانه هنرمندان ایران از سر گرفته شد.
به این ترتیب بخش دوم این مراسم با قرائتِ فالی از دیوان حافظ، توسط عبدالمهدی مستکین (معاون فرهنگی کمیسیون ملی یونسکو ایران) برای حاضران آغاز شد و با اجرای قطعات موسیقایی با پیانو توسط میلاد محسنیان ادامه یافت.
اجرای شاهنامه‌خوانی برای حاضران نیز بخش بعدی این برنامه بود که در آن استاد محمد معجونی به اجرای قصه بیژن و منیژه پرداخت. همچنین اجرای موسیقی نواحی از استان هرمزگان نیز بخش دیگری از این مراسم بود که در آن، محسن آقایی(سرپرست گروه و نوازنده نی‌انبان)، عیسی سلیمیان(خواننده)، امین سلیمیان(کوبه‌ای)، سیاوش آزاد(دایره)، علیرضا بهرام‌پور(فلوت)، پویا بیات(ضرب تمپو) به اجرای قطعاتی پرداختند.
همچنین شعرخوانی همراه با موسیقی توسط رضا توسلی بخش بعدی این برنامه را شکل می‌داد. «روایت‌گری و قصه‌گویی» نیز عنوان بخش بعدی این مراسم بود که در آن تعدادی از نوجوانان و کودکان که از اعضای کتابکده قصه و افسانه بودند، به خوانش بخشی از نمایشنامه «آرش» بهرام بیضایی پرداختند.
نوازندگی تنبور، ضرب و موسیقی کردی توسط مازیار حیدری و فرزندش زرتشت حیدری نیز پایان‌بخش این مراسم بود که با استقبال کم‌نظیری از سوی مخاطبان مواجه شد.
ویژه برنامه «یلدای خُرَمروز» راس ساعت ۱۶ جمعه اول دی ۱۴۰۲، در فضای باز خانه هنرمندان ایران آغاز و ساعت ۱۹ در لابی هم‌کف خانه هنرمندان ایران با استقبال پرشور مخاطبان پایان یافت.
