در افتتاحیه نهمین همایش اخلاق حرفهای مطرح شد؛ نماینده بخش خصوصی صنعت احداث و انرژی به شورای عالی فنی در سازمان برنامه و بودجه کشور برمی‌گردد؟/ حمایت قانونی مجلس از افراد اخلاق‌مدار/ دیگر امضای طلایی نداریم
نهمین همایش اخلاق حرفهای با رویکرد اخلاق حرفهای و توسعه به همت جامعه مهندسان ایران مشاور برگزار شد.
به گزارش روزنه هنر، در افتتاحیه این همایش محمدحسن عبدالله شمشیرساز، رئیس جامعه مهندسان مشاور ایران در پیامی ویدئویی اظهار کرد: همگی ما به رعایت اخلاق حرفهای از سوی مهندسان و کارشناسان واقف هستیم. پیشنهاد می‌کنم کارفرمایان هم به این امر توجه داشته باشند و این مهم به پیشبرد اهداف کمک میکند.
در ادامه سامی ستایش نایب رئیس شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاوران ایران با خیرمقدم به حاضران اظهار کرد: دوران پر فراز و نشیب کرونا سه سال مانع برپایی این همایش شد و در این سال‌ها عزیزان بسیاری را از دست دادیم.
وی درباره محورهای همایش امسال بیان کرد: بحث، تبادل نظر و مقالات، بدرفتاری‌های ما را در صنف برگرفته از عدم توسعه یافتگی می‌دانست. علیرغم سند توسعه نمی‌توانیم ادعا کنیم آثار توسعه در کشور اتفاق افتاده، با این چالش دست به گریبان هستیم و کمبودها نشان از این مهم دارد. صاحبنظران دلیل توسعه نیافتگی را به عدم گفت‌وگوی مستمر می‌دانند از این‌رو شورای اخلاق حرفهای همایش امسال را بر این اساس پایه گذاشتند. امیدوارم این همایش نقطه شروع این گفت‌وگو باشد.
ستایش ادامه داد: کشورهای زیادی از ما عقب‌تر بودند و امروز از ما پیشی گرفتند که این امر برگرفته از عدم استفاده صحیح ما از منابع است. توسعه دستورالعمل نیست، باید به سمت رویکرد استفاده از نخبگان، گفت‌وگو و تعامل پیش برویم، از این‌رو باید روی اصلاح روند یادگیری متمرکز شویم. برخی توسعه را زندگی لوکس‌تر یا پروژه بیشتر می‌دانند که این یک تلقی نادرست است. توسعه زمانی حاصل می‌شود که، شاهد ارتقای ظرفیت‌های فردی و اجتماعی باشیم.
وی افزود: عدم شکل‌گیری و نبود بستر فعالیت بخش خصوصی و بی‌توجهی به تاثیر گذاری نخبگان و همکاری جمعی از پیامدهای توسعه نیافتگی است. چگونه می‌توان توسعه را ایجاد کرد؟ ما به کنشگران نیاز داریم که باید مقبول مردم باشند و در بدنه حاکمیت حضور داشته باشند که اینگونه دستاوردهای بیشتری خواهیم داشت. رویکرد ما سیاسی نیست. توسعه ایران نیازمند ویژه الگویی برگرفته از عشق به میهن و مردم است که باید در این بخش به اجماع برسیم و بازنگری اساسی داشته باشیم. توسعه در کشور ما پیش نیاز حل بسیاری از مشکلات است. ما به دنبال دموکراسی می‌گردیم اما با کدام آموزش؟ دموکراسی جایگاه بالایی در حل مشکلات دارد اما گشایش سیاسی بدون توسعه اقتصادی ممکن نیست و ما را دچار مشکلات دیگری میکند.
وی یادآور شد: در کشور، توسعه نیافتگی از نداشتن رهروان توسعه نیست. راه‌های ما مشکل دارد و مدرنیته‌های غربی و شرقی کافی نیست و باید نوع نگاهمان را تصحیح کنیم. از تبعیض دوری و از ایده‌های مردمی حمایت کنیم. لازم است حرفها و دیدگاهها شنیده شود و فضای نقد را به کنشگران بدهیم. امیدوارم با همکاری موثر، فضای مناسب نقد و گفت‌وگو در سایه احترام به قوانین فراهم شود.
در ادامه این برنامه عطاالله آیت اللهی، رئیس شورای اخلاق حرفهای جامعه مهندسان مشاور ایران با ارائه گزارش عملکرد این شورا اظهار کرد: اخلاق تعریف کردنی نیست. اخلاق یک خصیصه برجسته، مهم، ستودنی و زیربنا در حرفه‌های مختلف است و مهندسان نیز بدون اخلاق هیچ جایگاهی در توسعه ندارند. اگر اخلاق مدار باشیم می‌توانیم درست انتخاب کنیم و کار درست را انجام دهیم. باید اخلاق‌مدار باشیم تا به ما اعتماد کنند. جامعه مهندسان مشاور ایران تا سال ۱۳۸۳ رسما وارد مقوله اخلاق حرفهای نشده بود؛ در این سال جامعه مهندسان مشاور با تشکیل کارگروهی اطلاعات داخلی و خارجی جمع‌آوری و منشور این بخش تدوین شد.
وی اضافه کرد: اگر می‌خواهیم اخلاق را در مهندسی نهادینه کنیم، باید در خیلی چیزها تجدید نظر شود که در این راه تلاش می‌کنیم و می‌خواهیم چراغ اخلاق حرفهای را روشن نگه داریم. باید باور رعایت اخلاق در جامعه حرفهای و کارفرمایی را ایجاد کنیم. شورا از سال ۱۳۸۴ به طور مدام فعالیت کرده و امیدوارم نتایج خوبی در این همایش حاصل شود.
وی با اشاره به فاصله میان همایش هشتم و نهم به دلیل شرایط ناشی از پاندمی کرونا، گفت: در فاصله همایش هشتم تا امروز، عزیزانی را در جامعه از دست دادیم؛ دکتر تورج امیرسلیمانی یکی از این افراد بود که در کنار فعالیت حرفهای از حامیان اخلاق حرفهای بود و ما را راهنمایی و حمایت می‌کرد. مهندس ایرج کلانتری از دیگر کسانی است که او را از دست دادیم که عضو شورای اخلاق حرفهای بود. مهندس رودگرمی از دیگران عزیزانی بود که کرونا وی را از ما گرفت. نفر چهارم مهندس پروین غریب‌نواز بود که این بانوی حرفه‌مند را اخیرا از دست دادیم که در ادواری دبیر شورای اخلاق حرفهای و رئیس جامعه نقشه برداران بود. به یاد این عزیزان نهال کاشته شده و سند این نهال به خانواده آنان اهدا خواهد شد.
آیت‌اللهی اظهار کرد: سازمان برنامه و بودجه کشور باید رکن اصلی توسعه باشد و نظارت از وظایف اصلی این سازمان است. در گذشته معاون فنی مستقل داشتیم و این معاونت تمام تمرکزش را برای نظام‌مند کردن نظام فنی و اجرایی می‌گذاشت. هر وزارتخانه‌ای ساز خود را می‌زند و کشور نیازمند سازمان برنامه‌ای مقتدر است که اختیار داشته باشد. سازمان برنامه می‌تواند نهاد تعامل را از طریق شورای هماهنگی تشکلهای مهندسی با بخش خصوصی تشکیل دهد تا از نقطه نظرات بخش خصوصی استفاده شود اما از این صحبت امروز فاصله داریم و ارتباط و هماهنگی کم است. در شورای عالی فنی کشور یک نماینده بخش خصوصی داشتیم اما امروز آن نماینده را آنجا نداریم و این جای گله دارد. جامعه در هرحال آماده همکاری با سازمان برنامه‌ریزی بودجه و مجلس است.
در ادامه این برنامه سید جواد قانع‌فر، رئیس امور نظام فنی اجرایی، مشاورین و پیمانکاران سازمان برنامه و بودجه کشور عنوان کرد: در سال ۹۷ چند مورد را تعهد کردیم که سازمان محقق کند و امروز تمام آن موارد انجام شد. کمک به مستقل بودن مهندسان مشاور یکی از این مواردی بود تا بتوانند مستقل تصمیم بگیرند. در این مسیر گام عملی برداشتیم، این بخش در حد توصیه نماند و کنار گذاشتن مهندس مستقل را در متن قرارداد سخت‌تر کردیم. امیدوارم بتوانیم در گام‌های بعدی راهکاری داشته باشیم که مهندسان مشاور مستقل به تنهایی هزینه ندهد و کسی که بر خلاف اصول عقلی رفتار میکند هزینه دهد. امیدوارم این مطالبه را شما هم مطرح کنید و اخلاق در حد همایش نماند.
وی افزود: پیدایش پروژه‌ها از گلوگاه‌های حساس است که به ما لطمه زده و در مواردی بدون قرارداد، گزارش‌ها تهیه می‌شود. اگر بدون رعایت اخلاق حرفه ای برخی گزارش‌ها نوشته می شود مسئله را پیگیری و هزینه زا کنید. البته ما برخورد را آغاز کردیم و فضا را برای بی‌اخلاقی پرهزینه می‌کنیم. یکی از معضلات اخلاق حرفهای این است که آن را الزام نمی‌دانیم و به چشم کالای لوکس و زینتی می‌بینیم. جامعه اخلاق‌مدار منفعت جمعی بیشتری می‌برد.
قانع‌فر گفت: از دهه ۹۰ میلادی حتی جهان غرب که نگاه صرفا اقتصادی دارد اخلاق را جدی و مردم را شهروند صاحب حق می‌بینند و در حاکمیت آنها فقط سودآوری مورد توجه نیست. ما آموزه‌های دینی و فرهنگی مختلفی در باب اخلاق داریم و باید به صورت جدی مطالبه کنیم. چرا در سیستم کارفرمایی همایش اخلاق حرفه ای برگزار نمی‌شود؟ این مطالبه باید مطرح شود و بخواهیم نه‌تنها در حوزه مهندسان مشاور و پیمانکاران که در بخش کارفرمایان این امر دیده شود.
رئیس نظام فنی اجرایی، مشاورین و پیمانکاران سازمان برنامه و بودجه کشور بیان کرد: ایجاد چارچوب و دستورالعمل ضروری است. امیدوارم با مطالبه جمعی بتوانیم این امر را گسترش دهیم، از اخلاق‌مداران در چالش‌های مختلف حمایت کنیم، درباره بی‌اخلاقی‌ها سکوت نکنیم و در عمل از اخلاق مداران حمایت کنیم. اگر برای دفاع از اخلاق هزینه ندهیم در ادامه باید بیشتر هزینه کنیم. هزینه مصامحه بیشتر از مقاومت خواهد بود.
در بخش بعدی این پنل، اقبال شاکری نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی بیان کرد: جامعه مهندسان از پیشروان حوزه اخلاق هستند و از دو دهه قبل در این بخش فعالیت دارند. بررسی برنامه هفتم توسعه روی میز ما است. برای توسعه کشور با پیش دستی که سازمان برنامه و بودجه کشور تهیه کرده کار را شروع کردیم، و پیشنهادات را ثبت کردیم اما معتقدم باید بنا را برای پنج سال آینده در برنامه هفتم می‌گذاشتیم و مبنای این توسعه را مشخص کنیم.
وی ادامه داد: مقام معظم رهبری نیز این جهت‌گیری همایش را در توسعه می‌پذیرند و معتقد هستند توسعه باید با فطرت انسانی باشد. از شهریور سال ۱۴۰۲ کار بودجه سال ۱۴۰۳ آغاز می‌شود، بنابراین پیشنهادات ارزنده تبصره‌های بودجه ۱۴۰۳ ظرفیت‌های بسیاری دارد. اگر می‌خواهیم کمکی به هر قشری کنیم باید پیشنهادات را بررسی کنیم. تا شهریور ماه نیز برنامه هفتم ابلاغ و سپس برنامه‌ریزی بودجه شروع می‌شود.
وی با اشاره به حمایت از بخش خصوصی در مجلس توضیح داد: در بخش اصلاح قانون مهندسی تعارض منافع یکی از موارد فساد است و شورای انتظامی و بازرسان باید از جمع رای بگیرند نه هیات مدیره. تعارض منافع را از ارکان برداشتیم و در برنامه هفتم این مسئله مطرح شده است. مجلس تلاش میکند مواردی که باعث عدول از اخلاق می‌شود را تصحیح شود. از افراد مقاوم در برابر فساد در قالب طرحی حمایت می‌کنیم. هر کسی در هرجایی که متوجه عدول اخلاق شد به ما اطلاع دهد و از او حمایت قانونی می‌شود.
شاکری گفت: صدور مجوز یکی از مشکلات اساسی مردم است. برای برخی مجوز صادر شده و برای برخی به دلخواه گاه مجوز صادر نمی‌شود و مردم با سد روبرو می‌شدند. دیگر امضای طلایی نداریم، البته ۲۳ دستگاه به این درگاه نپیوستند و اگر ظرف سه روز دستگاه مجوز ندهد سامانه درگاه واحد مجوز صدور الکترونیکی مجوز صادر میکند. این اتفاق موجب حفظ اخلاق حرفه ای می‌شود.
وی با اشاره به اهمیت شفافیت آرای نمایندگان عنوان کرد: همه در جریان جلسات مجلس هستند. پیشنهاد دادند که هرجایی تصمیم گیرنده است آرای خود را منتشر کند و این امر به همه دستگاه‌ها تسری پیدا کرد. ۱۹۰ نفر از نمایندگان اعلام کردند که آرا شفاف اعلام شود.
وی با اشاره به محدودیت در انحصار در آزمون‌های پزشکی و وکالت گفت: درباره خودرو و مسکن هم این شرایط بود و مجلس به این بخش ورود کرد تا این انحصار بشکند. اصناف و فعالان باید به ما پیشنهاد دهند. انتخابات هیأت رئیسه اتاق بازرگانی ایران اخیراً برگزار و نتیجه آن اعلام و شکایاتی مطرح شد. این موضوع به کمیسیون اصل ۹۰ مجلس رسید و نتیجه کار آن شد که در جلسه‌ای سه روزه، این کمیسیون رای به تجدید انتخابات هیأت رئیسه اتاق بازرگانی ایران داد و این ابزار در اختیار فعالان بخش‌های مختلف است.
عضو کمیسون عمران عنوان کرد: تلاش خواهیم کرد که نماینده بخش خصوصی در صنعت احداث به شورای عالی فنی در سازمان برنامه و بودجه برمی‌گردد و این مسئله را پیگیری خواهیم کرد.
وی پیشنهاد کرد جایزه ملی اخلاق حرفهای در نظر گرفته شود، برای این بخش آیین‌نامه‌ای طراحی شود و مجلس نیز از این اتفاق حمایت خواهد کرد.
در ادامه علی حامدی درباره نماگرهای توسعه‌گرایی و کدهای متناظر اخلاق حرفهای توضیحاتی ارائه کرد.
وی یادآور شد: در ادبیات توسعه که از سوی نظریه‌پردازان مطرح شده، مبحث اخلاق توسعه نداریم، بیشتر استنتاجی است و جامعه‌شناس در این باره مبحثی را درباره اخلاق پروتستانی و انعکاس آن در کار مطرح کرد.
حامدی تاکید کرد: توجه به زیست بوم و محیط زیست و حقوق موثر در آینده بشر در ادبیات اولیه توسعه نبود اما امروز از موارد در اخلاق حرفهای، اجتناب از ارائه خدمات مخالف حفظ محیط زیست است.
وی با بیان اینکه شاید بتوان قانون را دور زد اما اخلاق را نمی‌شود توجیه کرد، توضیح داد: پویش عدالت توزیعی در جوامع انسانی و صداقت و شفافیت در اطلاع رسانی اهمیت دارد. باید کارفرما پیش از عقد قرداد مطلع شود که مسیرش نادرست است و خیلی کارفرماها وقتی اطلاع‌رسانی درستی نیست با صداقت تخلف می‌کنند.
بنی‌اسدی در ادامه این مراسم با اشاره به نسبت توسعه و اخلاق و سبقه مطرح شدن موضوع توسعه اظهار کرد: تاکنون قبل و بعد از انقلاب، ۱۲ برنامه توسعه داشتیم که کمتر از ۵۰ درصد این برنامه‌ها اجرا شده است. در جامعه مهندسان مشاور ایران در سال ۸۳ کمیته‌ای برای توسعه تشکیل و آیین‌نامه اخلاق حرفهای طراحی شد. توسعه در ۸۰ سال اخیر همگام با پیشرفت جوامع بین‌المللی اصلاح شد. این واژه در ابتدا تک بعدی بود و با گذشت زمان ابعاد تامین اجتماعی، خدمات بهداشتی، شاخص‌های رشد انسانی و امید به زندگی و درصد باسوادی، فقر زدایی و برابری و سایر موارد به آن اضافه شد.
وی ادامه داد: اوایل قرن ۲۱، کتاب توسعه به مثابه آزادی نوشته و در آن اشاره شد که کشور توسعه‌یافته دارای علم، منابع و دانش است که این موارد به آن جامعه آزادی برای برابری و فقرزدایی و… می‌دهد. مسئله اخلاق مسئله دیگری است و توسعه وقتی رخ می‌دهد که جامعه توانمندی‌هایش را براساس علم و منابع و انگیزه‌ها نمایان کند. نیاز ما در جامعه پیشرفته این است که جامعه و حکومت توانمند باشد. براین اساس نگاه موافق و مخالف توسعه داریم؛ موافقان به توانمندسازی جامعه تاکید دارند و مخالفان به نابرابری و مشکلات محیط زیستی و اجتماعی اشاره دارند.
بنی‌اسدی گفت: توسعه و جامعه دوبال دارد. بال علمی، اقتصادی و تکنولوژی و بال فرهنگی و اخلاقی. اگر هرکدام از بال‌ها را نداشته باشیم امکان پرواز نخواهیم داشت. اخلاق درباره هنجارها صحبت میکند. در جامعه‌ای که حقوق افراد پایمال نشود شاهد اخلاق هستیم. در جامعه‌ای که اخلاق رعایت نشود با عدم توسعه روبرو می‌شویم. از طرفی اگر عدالت نباشد، اخلاق نمی‌تواند رشد کند و موعظه در این باره کارکرد ندارد.
در ادامه این مراسم با اهدای سند نهال‌های کاشته شده، از خانواده چهار مهندسی که در سال‌های اخیر درگذشتند تقدیر شد.
همچنین در این بخش از محمد حسین بنی‌اسدی، محمدرضا عسکری، علیرضا شهابیان و نادر شکوفی با اهدای لوح تقدیر شد.
